Open Access

Zekeriya Aktürk, H. Acemoglu

• Tıbbi araştırmalarda sıklıkla araştırma ölçeklerine başvururuz. Sadece psikometrik ölçümler için değil, her çeşit ölçümde güvenilirlik ve geçerlilik kavramlarını gündeme getirebiliriz. Bu yazıda güvenilirlik ve geçerlilik kavramlarının örneklendirilerek açıklanması amaçlanmıştır. Bir ölçeğin/ölçümün güvenilirliğini ve geçerliliğini bilimsel yöntemlerle değerlendirmek mümkündür. Bir ölçeğin güvenilirliğinden bahsedince akla stabilliği (aynı örneklemde yapılan tekrarlayan ölçümlerden aynı sonucun alınması ), eşdeğerliliği ve homojenliği gelir. Homojenlik açısından güvenilirlik ölçeğin iç özelliğiyle (iç tutarlılık “internal consistency”) ilgilidir; aynı yapıyı ölçen maddelerin ne kadar benzer sonuçlar verdiğinin ölçülmesidir. Yani aynı özelliği ölçmede farklı maddelerin ne kadar tutarlı olduğunun incelenmesidir. Bu kavramlara göre aşağıdaki güvenilirlik çeşitleri ile ölçebiliriz: paralel formlar, test/tekrar test (test/retest), gözlemciler arası güvenilirlik, yarıya bölme (split half) veTıbbi araştırmalarda sıklıkla araştırma ölçeklerine başvururuz. Sadece psikometrik ölçümler için değil, her çeşit ölçümde güvenilirlik ve geçerlilik kavramlarını gündeme getirebiliriz. Bu yazıda güvenilirlik ve geçerlilik kavramlarının örneklendirilerek açıklanması amaçlanmıştır. Bir ölçeğin/ölçümün güvenilirliğini ve geçerliliğini bilimsel yöntemlerle değerlendirmek mümkündür. Bir ölçeğin güvenilirliğinden bahsedince akla stabilliği (aynı örneklemde yapılan tekrarlayan ölçümlerden aynı sonucun alınması ), eşdeğerliliği ve homojenliği gelir. Homojenlik açısından güvenilirlik ölçeğin iç özelliğiyle (iç tutarlılık “internal consistency”) ilgilidir; aynı yapıyı ölçen maddelerin ne kadar benzer sonuçlar verdiğinin ölçülmesidir. Yani aynı özelliği ölçmede farklı maddelerin ne kadar tutarlı olduğunun incelenmesidir. Bu kavramlara göre aşağıdaki güvenilirlik çeşitleri ile ölçebiliriz: paralel formlar, test/tekrar test (test/retest), gözlemciler arası güvenilirlik, yarıya bölme (split half) ve Cronbach alfa. Geçerlilik açısından içerik geçerliliği (Content validity), tahmin ettirici geçerlilik (Predictive validity), yapı geçerliliği (Construct validity), eş zamanlı geçerlilik (Concurrent validity) ve Görünüm geçerliliğinden (Face validity) bahsedilebilir. Bilim ölçüm demektir. Yanlış ölçümler yapmak kanıtlarımızın ve tedavilerimizin güvenilmez olmasına yol açar. Bu nedenle ölçüm araçlarımızın geçerli ve güvenilir sonuçlar vermesine azami önem göstermeliyiz.…